Etik Kurallar ve Yazı Değerlendirme Süreci
Etik Kurallar
Derginin basım ve yayın süreçleri COPE (Yayın Etiği Komitesi) tarafından tanımlanmış kılavuzlara uygun olarak şekillendirilmiştir.
Dünya Tabipleri Birliği’nin Helsinki Bildirgesi (www.wma.net), “İnsanlar Üzerinde Yapılan Tıbbi Araştırmalarla İlgili Etik İlkeler” ile ilgili olup (Ekim 2013’te revize edilmiştir), birinci maddesinde; “tanımlanabilir insan materyali ve verileri de dahil olmak üzere, insanlar üzerindeki tıbbi araştırmalarla ilgili etik ilkelere yer veren” bir bildirge olarak hazırlandığı ifade edilmiştir. Bildirgede, “insanlar üzerinde yapılan tıbbi araştırmalar genel olarak kabul edilen bilimsel ilkelere uygun olmalı; eksiksiz bir bilimsel literatür bilgisine, ilgili diğer bilgi kaynaklarına, yeterli laboratuvar olanaklarına ve ilişkili ise hayvan deneylerine dayanmalıdır. İnsanları da kapsayan her araştırmanın tasarımı ve uygulanması, araştırma protokolünde açık olarak belirtilmeli ve gerekçelendirilmelidir. Araştırma protokolü, araştırma başlamadan önce, değerlendirmesi, yorumda bulunması, yol göstermesi ve onay vermesi için ilgili araştırma Etik Kuruluna sunulmalıdır.” ifadeleri yer almaktadır.
Bu gereklilikten hareketle, Türkiye’de Lösemi Lenfoma Miyelom Araştırmaları Dergisi yayımlanmak üzere gönderilen başta klinik ilaç ve tıbbi cihaz çalışmaları olmak üzere, girişimsel olan ve olmayan tüm klinik araştırmalar; anket, mülakat, odak grup çalışması, gözlem, deney, görüşme teknikleri kullanılarak katılımcılardan veri toplanmasını gerektiren nitel ya da nicel yaklaşımlarla yürütülen her türlü araştırma, tanımlanabilir insan biyolojik materyali ve verilerinin kullanıldığı her tür çalışma, Kişisel Verilerin Korunması Kanunu kapsamında özel/hassas nitelikli veri olarak kabul edilen verilerle ilgili her tür araştırma Etik Kurul onayına tabiidir. TR Dizin kriterlerinde “Etik Kurul izni gerektiren” makaleler belirtilmiştir. Gerekli görülmesi hâlinde, ilgili beyanın yanı sıra, Etik Kurul kararı veya eşdeğeri olan resmî yazı, yazarlardan talep edilebilir.
Olgu sunumlarında, insanlar üzerinde yapılmış deneysel çalışmaların sonuçlarını bildiren yazılarda, çalışmanın yapıldığı kişilere uygulanan prosedürlerin niteliği tümüyle açıklandıktan sonra “aydınlatılmış onam formu” ile onaylarının alındığının belirtilmesi gerekmektedir. Hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalarda ise ağrı, acı ve rahatsızlık verilmemesi için yapılmış olanlar açık olarak makalede belirtilmelidir. Başkalarına ait ölçek, anket, fotoğrafların kullanımı için sahiplerinden izin alınması ve bu durumun belgelenmesi, fikir ve sanat eserleri için telif hakları düzenlemelerine uyulduğunun belirtilmesi gerekmektedir.
Etik Kurul izni ve/veya yasal/özel izin alınmasının gerekip gerekmediği makalede belirtilmiş olmalıdır. Eğer bu izinlerin alınması gerekli ise, iznin hangi kurumdan, hangi tarihte ve hangi karar veya sayı numarası ile alındığı açıkça sunulmalıdır. Çalışma, sağlıklı/hasta gönüllü ve hayvan deneklerinin kullanımını gerektiriyor ise çalışmanın uluslararası deklarasyon, kılavuz ve ilgili ulusal yasal düzenlemelere uygun olarak gerçekleştirildiği beyan edilmelidir. Hasta onamı gerektiren makalelerde, hastaların kimliklerinin gizliliğini korumak yazarların sorumluluğundadır. Hastaların kimliğini açığa çıkarabilecek fotoğraflar için hastadan ya da yasal temsilcilerinden alınan imzalı izinlerin de makale ile birlikte gönderilmesi gereklidir.
2020 yılı öncesi araştırma verileri kullanılmış, yüksek lisans/doktora çalışmalarından üretilmiş (makalede belirtilmelidir), dergiye önceki yıllarda yayın başvurusunda bulunulup kabul edilmiş ancak henüz yayımlanmamış makaleler için geriye dönük Etik Kurul izni gerekmemektedir.
Yazı Değerlendirme Süreci
1. Yeni makale yazar tarafından kaydedildiğinde Editör ve Yardımcı Editörler tarafından değerlendirilir.
2. Kaydedilen makale Editörler Kurulundan ilgili Editöre (Makale editörü) gönderilir.
3. Editörler Kurulu Üyesi, Makale Editörü şeklinde yetki ve sorumlulukları devralır. Makaleyi değerlendirir. İntihal ve etik açısından da değerlendirme yapıldıktan sonra aşağıdaki seçeneklerden birine karar verir:
a. Makale danışmana gitmeden önce istatistik danışmanına gönderilmelidir.
b. Makale danışmana gidebilir.
c. Makale bu haliyle danışmana gidemez, ancak düzeltilebilir bir makale ise, Editörler Kurulu adına eleştiri yazılıp düzeltme istenebilir. Düzeltildikten sonra kontrol edilip danışmana gidebilir. Bu kararın verilmesi durumunda ilgili Makale Editörü eleştiri yazıp gönderir ve düzeltilmiş örneği kontrol eder. Yazara revizyon için 15 gün süre verilir.
d. Makale hiçbir şekilde düzeltilemez ve yöntem hataları varsa; Makale Editörü eleştirisini ve red gerekçelerini yazar. Makale diğer Editörler Kurulu üyeleri bilgilendirildikten sonra Editörler Kurulu adına reddedilir.
4. Değerlendirme sürecini kısaltmak için makale isimleri gizli tutulan konuyla ilgili 3 danışmana gönderilir. Makale değerlendirme için danışmana verilen süre 15 gün şeklindedir.
5. Makaleler için danışman değerlendirme sonuçlarına göre “Kabul, Düzeltme-Kontrol ya da Red” kararı verilerek yazara bildirilir.